Sakme 137-140

 Du er rettferdig, Herre,

          dine lover er rette.
          
    138 Du gjev dine lovbod i rettferd
          og i din store truskap.
          
    139 Min brennande iver gjer ende på meg,
          for motstandarane mine har gløymt dine ord.
          
    140 Ditt ord er prøvd med eld,
          tenaren din elskar det.

Vers 137 er ein proklamasjon. At Herren er rettferdig og hans lover rette, betyr at det er Herren som definerer kva som er rett og rettferdig, og han kan ikkje overprøvast. 

V.138. Gud har gjeve lovene sine i sin store truskap. Dei er heilt og fullt tilpassa skaparverket. Universet er både fysisk og moralsk, og moralen i Guds lover er heilt og fullt i harmoni med det fysiske skaparverket. Det samsvarar heilt, noko som me tydeleg ser i Menneskerettsfråsegna, ånda og innhaldet i denne er i stor grad henta frå Guds openberring i Bibelen. Når denne fråsegna i artikkel 1 slår fast at alle menneske har same verdi, og at me er forplikta å handsama kvarandre som søsken, er dette ein direkte følgje av Bibelens bodskap om Gud som Far for alle, og om at kvinne, mann, fri eller træl, jøde eller greker, alle er skapt av Gud, elska med den same evige guddommelege kjærleiken

Og Gud endrar seg ikkje, hans program og prinsipp er dei same frå generasjon til generasjon, slik som naturlovene er stabile så og pålitelege at dei kan setjast opp med hjelp av matematiske likningar. Guds morallover er på same måten eit intellektuelt uttrykk for den moralske røyndomen slik han var også før lovene vart formulerte. Moralen kom ikkje med lovene, men faktisk omvendt. 

Gud er ikkje som muslimane sin Allah som kan overraska med å frigjera seg frå Koranen og bestemma nær sagt kva han vil. Vår Gud er ikkje sånn. Hans ord reflekterer hans evige vilje, og han har bunde seg til det som står i Bibelen. Han er Bibelens Gud, og Bibelen er Guds bok. 

v.139 skildrar det som hende med profetane, Johannes døyparen, Jesus, apostlane og tallaus engasjerte kristne i ettertid som t.d Savonarola i Italia og Johan Huss frå Bøhmen på 1400-talet eller Haik Hovsepian frå Iran på 1990-talet, dei vart gjort ende på fordi dei brann for Herren og hans ord, ord som vekte så stor irritasjon og harme hos motstandarane deira at det enda med drap. 

Også me i Noreg har vår martyrhistorie. Mannen som vekte Noreg både åndeleg og moralsk, Hans Nielsen Hauge, sat i fengsel frå 1804 til 1814 medan styresmaktene prøvde å samla inn og destruera alle skriftene hans. Dei prøvde så godt dei kunne å sløkka den elden han hadde tent. Det fungerte ei stund, men så tok det seg kraftig opp at utover 1800-talet, og mange av oss som lever som kristne i dag er det meir eller mindre pga Hans Nielsen Hauge sin brennande iver for Jesus, Guds rike og Guds ord. 

Slik som den rettferdige kjenner seg dregen mot det som er rettferdig, blir syndaren dregen mot synda, og han vil ha seg fråbeden at nokon påtalar det han held på med som synd og urett. Då blir han sint, og har han i tillegg makt, kan han, som me forstår, utøva stor skade. 

v.140. Guds ord har ein lang historie hos oss, mange tusen år, og det har stått sin prøve. Det er blitt lutra og prøvd på alle tenkjelege og utenkjelege måtar, det er blitt forsøkt fjerna, det er blitt håna, nedvurdert, feiltolka, vridd på, problematisert, stilt spørsmål ved, trampa på, latterleggjort og fillerista. Men det står seg. Ikkje ein tøddel er blitt borte, og det kjem alltid attende til nye menneske med si livgjevande og skapande kraft. Og når det skjer, forstår folk at dette ordet er meir verd enn det reinaste gull, for det koblar dei til Gud, og formidlar håp, tru og evig liv. Det løftar samfunnet opp moralsk og økonomisk, ved at det fjernar rus, vald og annan kriminalitet ut av folks liv. Det styrkjer og lækjer ekteskap, og det gjer heimane fredlege og varme, trygge og gode for barn å veksa opp i. Det visste forfatteren av Salme 119, og difor gler han seg så enormt over dette ordet frå Gud.  

Salme 119,133-136

   133 Gjer mine steg faste slik du har sagt,

          lat ingen urett få makt over meg!
          
    134 Fri meg frå dei som bruker vald,
          så vil eg halda dine påbod!
          
    135 Lat ditt andlet lysa over din tenar,
          lær meg dine forskrifter!
          
    136 Tårene strøymer frå auga mine
          på grunn av dei som ikkje held di lov.

Vers 133 er ei sterk bøn som alle kan og bør be. Livet er ei vandring, og målet er himmelen, og skal me nå fram må me følgja Jesus resolutt, og ikkje tillata urett å få makt over oss. Dei fleste trur dei har makta i eige liv. Men det er ein illusjon skapt av djevelen. For anten har han makta over oss, eller så er det Gud som rår, og Gud rår gjennom sine lover. For makt og lov høyrer saman, og Guds lover er rettferdige, og dersom me følgjer dei, kan ingen urett få makt over oss. Korleis svarar Gud på denne bøna? Ved å gje oss sin Ande. For Anden forvandlar oss frå å vera Guds fiendar til å bli hans beste vener, og frå å vera eigenrådige til å overgje kontrollen og herredømmet til Jesus. 

I vera 134 ber han om å sleppa å bli utsett for vald. Det er fair. Ingen har noko uttalt ønskje om å få juling. Og han lovar å bli enno meir skjerpa kristen om Gud vernar han mot slikt. For det er jo slik at folk som vert utsette for vald, lett kan bli sinte, hemngjerrige og hatefulle, kjensler som er menneskelege, men som representerer ein åndeleg fare for oss om me let dei prega liva våre over lang tid.

Vers 135 er igjen ei av desse nydelege bønene me finn så mange i denne salma. Og eg er sikker på at når du og eg ber om at Guds åsyn skal lysa over oss, førestiller eg meg at me får ei overtyding om at Gud smiler godt til oss, og eg veit at me vil erfara at hans godhug og lyse sinn strøymer inn i sjelene våre. Det er til dei grader livgjevande og ei uuttømeleg kjelde til glede. Og når lever i ein atmosfære av Guds kjærleik, lærer me lett hans forskrifter. For som eg har sagt så mange gongar: Guds lover reflekterer hans kjærleik. Dei må jo gjera det når Jesus seier at summen av båda er å elska Gud over alt og nesten vår som oss sjølve. 

Vers 136 heng saman med 135. Når me blir fylte av Guds kjærleik, blir me overvelda av sorg over alle som ikkje held Guds lover. Kvifor det? Fordi lovene er gode, og når dei blir brotne, er det noker som vert skada. Og dei som bryt boda utan å skjemmast og angra, er jo utanfor samfunnet med Gud og på veg mot evig fortaping og død. 

Salme 119,129-132

 Underfulle er dine lovbod,

          difor tek eg vare på dei.
          
    130 Dine ord gjev lys når dei opnar seg,
          dei gjev uvitande skjøn.
          
    131 Med lengsel opnar eg munnen,
          for eg stundar etter dine bod.
          
    132 Vend deg til meg og ver meg nådig!
          Det er rett mot dei som elskar namnet ditt.

v. 129 Guds påbod er underfulle fordi dei kjem frå Gud, og fordi dei har ein forunderleg positiv effekt på den enkelte og på samfunnet der dei får lov å gjelda. 

v.130. Skal me ha nytte av Guds lover må dei opna seg for oss. I Lukas les me om Jesus som opna Skriftene for dei to disiplane hans som var på veg til Emmaus. Skal me oppleva at Skriftene opnar seg for oss, må me be Jesus om hjelp. Han gjev oss rett forståing, dvs lys. For å forstå Bibelen treng me ikkje høg IQ, me treng Jesus som læremeister. 

I v.131 bed salmisten om Guds hjelp slik at han kan få eit eigarforhold til boda hans. Når det skjer, går dei inn i ryggmargen på oss, og samvitet blir innstilt etter Guds bod og ikkje etter kva menneske vil. 

v.132. Gud vender seg til den som vender seg til han. Det er ein fast regel. Jakob skriv: "Hald dykk nær til Gud, så held han seg nær til dykk!" Det er ein ufatteleg lovnad. Kva godt kan ikkje skje når Gud held seg nær til oss? Då bevegar me oss inn i det mirakuløse. 

"La nåde gå for rett," er eit uttrykk me brukar i enkelte situasjonar. Men det passar ikkje på Guds nåde. For den er grunnlagt på rett. Jesus gav Guds lov alt denne lova krev av oss menneske. Difor er det rett av Gud å benåda alle som trur på Jesus. Det er eit uttrykk for kjærleik, ja, men også eit uttrykk for rettferd.  Dersom du ber vers 132 jamt og trutt, vil gode ting garantert skje i livet ditt.

Salme 119,124-128

 Vis miskunn mot din tenar,

lær meg dine forskrifter!

125Eg er din tenar, gjev meg skjøn

så eg kan kjenna dine lovbod!

126Det er tid for å gripa inn, Herre,

for dei har brote di lov.

127Difor elskar eg dine bod

meir enn gull, ja, skinande gull.

128Difor retter eg meg etter alle dine påbod,

eg hatar alle falske vegar.

v.124-125 . Me kan ikkje forstå Bibelen utan Den Heilage Ande. Hans oppgåve er å opna Skriftene for oss slik at me ser Gud, hans planar og hensikter i det me les og høyrer. Når det skjer, er det eit uttrykk for Guds miskunn. Miskunn betyr at Gud hjelper den hjelpelause, og innfor Guds ord er me hjelpelause. Anden må koma oss til unnsetning. 

Alle kan læra Guds lovbod utanåt. Men å kjenna dei er å kjenna Guds hjarta i dei. Det har me snakka om mange gonger: Guds lovbod reflekterer Guds godleik. Anden syner oss det. På den måten speglar me oss sjølve i Guds lover, og då forstår me at dersom noko som helst av det me held på med ikkje er motivert ut frå kjærleik til Gud og våre medmenneske, ja, då har me ikkje oppfylt ei einaste lov, sjølv om me ikkje har brote nokon av dei på eit ytre nivå. Gud vurderer oss nemleg etter våre indre kvalitetar. Han granskar hjarta, les me i Salme 15,1. 

v.126 er ei bøn om at Gud må gripa inn og stoppa dei som bryt hans lov. Det er ei god bøn, for folk som bryt Guds lover, vanærar Gud, og øydelegg folk og  fellesskap. Ei slik bøn kan du godt be. 

v.127-128 er ei personleg vedkjenning. Fordi Guds lover er eit uttrykk for Guds kjærleik, og fordi dei byggjer opp folk og samfunn, elskar salmisten dei som det finaste gull, og han bedyrer at han sjølv ikkje vil ha nokon annan standard for livet sitt enn den som kjem til uttrykk gjennom Guds lover.

Salme 119,120-123

  120 Kroppen skjelv av redsle for deg,

          eg fryktar dine lover.
          
    121 ע Eg har gjort det som er rett og rettferdig.
          Overlat meg ikkje til dei som vil undertrykkja meg!
          
    122 Gå god for din tenar så det går han vel.
          Lat ikkje dei frekke undertrykkja meg!
          
    123 Auga sloknar, eg ventar på di frelse
          og på ditt rettferdige ord.

Det er underleg at dei fromme i GT skjelv av redsle for Herren, medan me som er kristne i dag gjer alt me kan for å ufarleggjera han. Men det er me som tek feil. For det er veldig farleg å gå imot Gud, ikkje bry seg om hans bod, ikkje angra syndene sine og bed Gud om godt vær.  Alle som ikkje har overgjeve seg til Jesus, burde verkeleg skjelva av frykt for den evige straffa som ventar dei på den andre sida av døden, den som Jesus i Lukas 16 omtalar som ein eld. Det er den milde Jesus som talar slik, han som sjølv gjekk i elden for oss.

Salmisten fryktar Herrens lover, for dei rettar seg ikkje berre mot våre ytre gjerningar, men også mot motiva våre. Dersom me ikkje lyg og stel, så spør lovene: Er det fordi du elskar Gud og dine medmenneske at du ikkje lyg og stel, eller er det fordi du vil unngå straff. Dersom motiva er feil, har me på ingen måte halde ei einaste lov. Og det har me ikkje.  Difor er det for alle å berre skunda seg til Jesus for å bli berga frå Guds skremmand dom over synda.

v.121. Her er det Jesus som ber.  Han visste at han var rettferdig, og bad om ikkje å bli overlaten til undertrykkjarane. Men Gud vår Far kunne ikkje svara positivt på det. Han vart overgjeven til brutale romerske soldatar som torturerte og krossfesta han. Hadde Gud vår Far svart positivt på denne bøna, hadde ingen menneske blitt frelst. Gud var Far sa nei til sonen sin og ja til oss. 

v.122. Jesus vart overgjeven til romarane og til djevelen og hans åndehær. Men han kom til å sigra over dei alle, og det store er: Han sigra på våre vegne. Han overvann synda og døden, og han går god for alle som trur på han. Det treng du ikkje ein gong å be om. 

v.123. Ein dag skal auga ditt slokna, du går inn i døden. Der ventar di evige frelse, og når du står for Herrens domstol, skal du få høyra hans rettferdige ord, dei orda som frikjenner deg fullstendig og som opnar døra inn til evige glede hos Gud. 

Salme 119,115-119

 115 Vik frå meg, valdsmenn!

          Eg vil ta vare på boda frå min Gud.
          
    116 Hald meg oppe slik du har sagt, så eg kan leva.
          Lat ikkje mi von bli til skamme!
          
    117 Støtt meg så eg blir berga
          og alltid har dine forskrifter for auge.
          
    118 Alle som villar seg bort frå dine forskrifter, vrakar du,
          for dei fer med svik og løgn.
          
    119 Alle dei lovlause i landet tek du bort som slagg,
          difor elskar eg dine lovbod.

v. 115. Fordi han held fast på Guds ord, blir salmisten forfølgd av valdsmenn,

Kva er det å ta vare på Guds ord? Som eg har sagt så mange gonger før: det handlar om å lesa, lytta, memorera, praktisera og dela det med andre. Det kan gjera folk veldig sinte, og det kan utløysa forfølging. I Nigeria og Pakistan er t.d. kristne nærast dagleg utsette for vald som ofte endar i drap. Aldri i historia har forfølginga av kristne vore på eit høgt nivå over så lang tid som no, og det er tiltakande.

  

I v. 116- 117 ber han om at Gud må halda han oppe i trua og støtta han slik at han ikkje misser vona, og han ber om at Gud må berga han frå desse valdsmennene. Og, kjære lyttar, om du ikkje sjølv er forfølgd, er det rett og rimeleg at du ber for dei kristne som er det, og då kan du be om at valdsmennene må vika frå dei, at Gud vernar dei mot død og skadeverk, og at han støttar dei i kampen slik at dei blir berga. Dette er desperate dagsaktuelle bøner. 

v.118 har eit djupt alvor over seg, og bør kunngjerast vidt og breitt: Alle som villar seg bort frå Guds forskrifter, vil bli vraka fordi dei driv med svik og løgn. Guds forskrifter er Guds lover samt hans veg til frelse frå synd og død. Johannes døyparen seier om Jesus:  "Den som trur på Sonen har evig liv, men den som er ulydig mot Sonen, skal ikkje sjå livet, men Guds vreide vert over han." Gud gav Israel lova på Sinai, og han var heilt seriøs med det. Men ingen av dei klarte å halda lovene hans, og det klarar ikkje me heller.  Difor gav Gud i sin djupe kjærleik Sonen sin til oss alle for å frelsa oss frå lovas mange krav, og då var han om mogeleg enno meir seriøs. Me tullar ikkje med Gud. Det er ikkje frelse i andre enn i Jesus, og vårt høve til han avgjer Guds høve til oss, om me vert aksepterte eller forkasta. 

v.119. Kven er dei lovlause som Herren vil fjerna som slagg? Det er dei som fornektar lovene hans og vil erstatta dei med sine eigne eller andre sine. Det skjer i stor stil i våre dagar. Folk tek ikkje Gud seriøst lenger. Han er som eit støv i lufta for dei. Men Gud let seg ikkje avfeia. Han er ikkje ein fjern idè. Han er skaparen av himmel og jord og verdas mektige dommar, og han vil fjerna opprørarane som slagg, les me her, og då må eg leggja til: dersom dei då  ikkje vender om frå sine ville vegar. Gjer dei det, vil dei bli frelste. Og fordi det er slik, bevegar me som kjenner og elskar Gud oss ut i samfunnet med evangeliet om Jesus og ber folk om å snu, snu seg mot Gud, innrømma syndene sine og sitt behov for tilgjeving, be Gud om nåde og overgje liva sine til Jesus og bli hans disiplar. Då blir slagg til gull. 

Salmisten avsluttar dette verset med at han elskar Guds lover. Alle Guds barn gjer det. Å elska Gud er å elska hans bod. 

 

Salme 119,111-114

  Dine lovbod er min eigedom for alltid,

          dei gleder mitt hjarte.
          
    112 Eg bøyer hjartet mot dine forskrifter
          for alltid, til evig tid.
          
    113 ס Eg hatar dei som har eit delt hjarte,
          men eg elskar di lov.
          
    114 Du er mitt vern og mitt skjold,
          eg ventar på ditt ord.

v.111. Salmisten har teke imot Guds ord, og då er dette ordet blitt hans eigedom, både lova og evangeliet. Han gler seg over Guds lover. Det gjer han fordi dei er eit uttrykk for Guds rettferd og godleik, og slike verdiar er lette å gleda seg over for Guds barn. 

v.112
Salmisten bøyer hjarta sitt til Guds forskrifter. Ser me dette verset i lys av vers 113 ser me at det handlar om ikkje å leva dobbeltliv, om ikkje å rosa Guds lover offentleg, men leva i konflikt med dei på privaten.  Me har sett mange kristne leiarar i det siste som har forkynt ein annan standard for andre enn den dei har praktisert i sine eigne liv. Salmisten vil for all del ikkje vera ein av desse. 

v114 er ei vakker og sterk kristen vedkjenning, ei tilbeding, ein lovsong. Og prøv no å seia desse orda høgt til Herren, du også: "Du er mitt vern og mitt skjold", og sei det ofte. Etter kvart vil du tru det i djupet av hjarta ditt, og det vil vera så godt for deg, så styrkande. Og dessutan: I denne tida me lever i no, når folk skjelv meir og meir for det dei ser kan koma over oss,  har me verkeleg bruk for Herren som vern og skjold. Det er no tid for alle å overgje liva sine til Gud og søka tilflukt hos han med heile seg og med alle sine. 

Salmisten ventar på Herrens ord, seier han. Dette handlar neppe om Bibelen, men om leiing i ei eller annan sak han stod oppi. For Gud talar gjerne til oss direkte når me treng leiing. Det kan du rekna med.