Salme 119,149-152

 Høyr meg i di miskunn, Herre,

          gjev meg liv etter dine lover!
          
    150 Dei som skamlaust jagar meg, er nær,
          dei er langt borte frå di lov.
          
    151 Herre, du er nær,
          alle dine bod er sanning.
          
    152 Av dine lovbod har eg lenge skjøna
          at du har grunnlagt dei for evig.

v. 149: Når me ber, vil me jo helst at Gud skal høyra oss slik at han svarer oss positivt. Det er jo hensikten med bøna, heile poenget med at Gud i si miskunn har opna denne døra inn til seg for oss. Kva er det så han ber om? Han ber om liv, om det livet som spring ut frå Guds lover. Guds lover er nemleg livsfremjande. Dei er nøye avpassa dei krav naturen set for at me skal klara oss godt her i verda. Alle som prisar Gud og stolar på han erfarer Guds nåde på alle livsområder, alle som held kviledagen heilag blir velsigna dei andre seks vekedagane, alle som ærar foreldra sine, haustar velsigninga som kjem av sterkt samhald i familien, alle som unngår å skada andre, minskar sjansen for å få fiendar, alle som gifter seg og er tru mot ektefellen sin unngår katastrofale og helsefarlege samlivsbrot, samt kjønnssjukdomar osv. 

v.150. Men den som forkynner Guds lover og formanar menneska til å halda dei, utset seg likevel for fare. Dei skamlause, dei som lever langt frå Guds lover, og det er mange av dei,  hissar seg skikkeleg opp og kan i verste fall begynna å jaga predikanten. Forfølging for Guds ords skuld er velkjent i Skriftene, kyrkjehistoria og frå vår eige tid. Det er mange av Herrens kvinner og menn som blir jaga. Men den som lid urett, blir lutra og styrkte med Anden og tilført nye kvalitetar som vil vera til glede for mange. Og Guds ord er sanning, og difor verd å kjempa og lida for. Det er det einaste som kan frelsa folk frå djevelens makt og alle hans undergravande løgner.  

v.151. For Herren er alltid nær den som blir forfølgt. Han er med han i nauda, står det i Salme 91, og gjennom alle mørke dalar, som det står i  Salme 23. 

v.152. Alt me menneske finn på er flyktig, meir eller mindre. Idear kjem og går, styreformer likeeins. Men Guds bod, dei er evige. Dei står fast, nett som naturlovene, og om mogeleg enno fastare. Folk kan prøva å setja dei til sides, men vil berre skada seg sjølv i kampen mot Gud. Men det er vår oppgåve som kristne å hevda og forkynna Guds lover slik at folk kan gje dei si tilslutning og sleppa å gjera dyrekjøpte negative erfaringar. Og når lovene blir anerkjende, vil dei alltid føra menneska til Kristus. Då blir ikkje berre livet her og no styrkt, men dei som lærer han å kjenna får evig liv, for det evige livet er å kjenna Gud personleg, og ta imot den tilgjevinga som Jesus ved sin død har skaffa oss.

Salme 119,145-148

 Eg ropar av heile mitt hjarte, svar meg, Herre!

          Dine forskrifter vil eg ta vare på.
          
    146 Eg ropar til deg, frels meg
          så eg kan halda dine lovbod!
          
    147 Før morgonen renn, ropar eg.
          Eg ventar på ditt ord.
          
    148 Med auga opne går eg inn i kvar nattevakt
          for å grunda på ditt ord.

v.145 Salmisten ropar frå djupet av hjarta. Han vil så gjerne ta vare på Herrens forskrifter, forstår at det er viktig, men innser at han treng Herrens hjelp for å klara det. Å ta vare på Herrens forskrifter betyr ikkje berre at han skal forfekta dei, men at han skal leva etter dei ut frå eit villig hjarta. Det kan ingen utan Den heilage ande. 

Dette poenget understreker han i vers 146 der han ber om frelse slik at han kan halda Guds bod. Frelste folk utmerkar seg jo på den måten at dei elskar Guds bod, seier Jesus, og Johannes skriv at det ikkje ein gong er tungt for dei å leva etter desse boda. Det fell dei naturleg. Ja, det er i samsvar med deira nye guddommelege karakter, deira nye "DNA" for å bruka eit moderne uttrykk. Dei liknar på far sin.  

v.147-148. Han ber kvar morgon om at Gud skal tala til han personleg og leida han direkte gjennom Anden. Det er Guds barns privilegium. Alle som er drivne at Guds Ande er Guds barn, skriv Paulus i Romarbrevet. Når me er direkte leida av Den heilage ande,  blir mykje kjekkare å vera kristen, og me blir langt meir effektivt i høve til kva tilfelle er når me skal finna på tinga sjølv.  Gud kan altså tala til oss utanom Bibelen, men aldri i strid med Bibelen, difor kombinerer salmisten bøna om dirkete leiing med det å grunda på Herrens ord. Det er alltid harmoni mellom Anden og Ordet, rett og slett fordi det skrivne ordet har sitt opphav i Anden, og ordet er, som Paulus skriv i 2. Tim. 3,15 "innanda" av Gud, og kvar den som les og grundar på dette ordet, vil meir og meir erfara å bli pusta på av Gud og fylte med Anden. Ein blir, som det står i Salme 1, ein frodig kristen, ein kristen som ber rikeleg av velsmakande og nærande frukter til glede for alle som hungrar og tørstar etter Gud. 

Salme 119,141-144

 Eg er ung og forakta,

          men eg gløymer ikkje dine påbod.
          
    142 Di rettferd er alltid rett,
          di lov er sanning.
          
    143 Naud og trengsle har kome over meg,
          men eg frydar meg over dine bod.
          
    144 Dine lovbod er alltid rette.
          Gjev meg skjøn så eg kan leva!

v. 141. Det er overraskande at det er ein ung mann som skriv denne salma, rett og slett fordi ho åndar av livserfaring. Men me ser det gong etter gong at Guds Ande tilfører unge menneske overnaturleg visdom nett når han vil. Og det er lett for han når den unge interesserer seg for Guds ord og er ein flittig lesar. 

Unge som er utrusta av Gud til teneste kan lett bli forakta av eldre. Men det handlar for det meste om misunning, så det skal dei ikkje bry seg så mykje om, berre handsama kritikarane sine med respekt. Difor skriv Paulus til Timoteus at han ikkje må la nokon ringakta han fordi han er ung, men gå framfor dei alle som eit godt eksempel. 

v.142 er jo viktig. Det Gud seier er rett, er alltid rett, og det han seier er sant, er alltid sant, ikkje berre for ei tid eller i visse situasjonar. Det er ingenting som heiter mi sanning og di sanning. Me kan ha kvar våre meiningar, det er noko anna, men sanninga er heva over meiningane våre. Alltid. Og mellom dei er Guds lover. Dei er alltid sanne og gode, og for alle. Og det same gjeld Guds lovnader, Guds evangelium som seier at lovbrytarar vert frikjent ved å venda om og tru på Jesus og hans frelsesverk. Det er like sant som at det går eit jernbanespor frå Bergen til Oslo. 

v.143. Salmisten opplever naud og trengsel utan å spesifisera. Det kan vera så mangt. Men midt oppi dette frydar han seg over Guds lov. Guds ord er så mykje større enn det me opplever, og salmisten let ikkje det han opplever avgjera korleis han lever og kva val han tek, det er det Gud og hans lover som gjer. Salmisten lærer oss at me ikkje skal la det som skjer med oss få bestemma over oss, me har forutsetning for å løfta oss opp på eit guddommeleg plan, høgt over omstenda og fryda oss over å vera Guds barn, elska av han, samt over å ha fått kjennskap til kva han vil. 

V. 144 lærer oss at skjøn er langt meir enn kunnskap. Her ber salmisten om verkeleg å forstå Guds bod. Alle kan, og alle bør, læra seg i det minste dei ti boda utanåt, og gjerne med forklaringar. Men det er Den heilage ande som hjelper oss å koma på innsida av Guds lover slik at me ser Guds hjarta i dei, og då blir dei til liv for oss. For lovene vil, om me tek dei på alvor, alltid føra oss til Kristus, han som oppfylte dei på våre vegne, og som sonte og betalte for alle våre lovbrot. Der, hos han, finn me det evige livet som me får som ei gåve når me lukkar han inn i hjarto våre, og så lenge me trur på han, held han dette livet ved like i oss. 

Salme 119, 137-140

 Du er rettferdig, Herre,

          dine lover er rette.
          
    138 Du gjev dine lovbod i rettferd
          og i din store truskap.
          
    139 Min brennande iver gjer ende på meg,
          for motstandarane mine har gløymt dine ord.
          
    140 Ditt ord er prøvd med eld,
          tenaren din elskar det.

Vers 137 er ein proklamasjon. At Herren er rettferdig og hans lover rette, betyr at det er Herren som definerer kva som er rett og rettferdig, og han kan ikkje overprøvast. 

V.138. Gud har gjeve lovene sine i sin store truskap. Dei er heilt og fullt tilpassa skaparverket. Universet er både fysisk og moralsk, og moralen i Guds lover er heilt og fullt i harmoni med det fysiske skaparverket. Det samsvarar heilt, noko som me tydeleg ser i Menneskerettsfråsegna, ånda og innhaldet i denne er i stor grad henta frå Guds openberring i Bibelen. Når denne fråsegna i artikkel 1 slår fast at alle menneske har same verdi, og at me er forplikta å handsama kvarandre som søsken, er dette ein direkte følgje av Bibelens bodskap om Gud som Far for alle, og om at kvinne, mann, fri eller træl, jøde eller greker, alle er skapt av Gud, elska med den same evige guddommelege kjærleiken

Og Gud endrar seg ikkje, hans program og prinsipp er dei same frå generasjon til generasjon, slik som naturlovene er stabile så og pålitelege at dei kan setjast opp med hjelp av matematiske likningar. Guds morallover er på same måten eit intellektuelt uttrykk for den moralske røyndomen slik han var også før lovene vart formulerte. Moralen kom ikkje med lovene, men faktisk omvendt. 

Gud er ikkje som muslimane sin Allah som kan overraska med å frigjera seg frå Koranen og bestemma nær sagt kva han vil. Vår Gud er ikkje sånn. Hans ord reflekterer hans evige vilje, og han har bunde seg til det som står i Bibelen. Han er Bibelens Gud, og Bibelen er Guds bok. 

v.139 skildrar det som hende med profetane, Johannes døyparen, Jesus, apostlane og tallaus engasjerte kristne i ettertid som t.d Savonarola i Italia og Johan Huss frå Bøhmen på 1400-talet, Haik Hovsepian frå Iran på 1990-talet, eller dei åtte for meg namnlause kristne som vart drepne i byen Du Village i delstaten Plateau i Nigeria for 14 dagar sidan. Dei vart gjort ende på fordi dei brann for Herren og hans ord, ord som vekte så stor irritasjon og harme hos motstandarane deira at det enda med drap. 

Også me i Noreg har vår martyrhistorie. Mannen som vekte Noreg både åndeleg og moralsk, Hans Nielsen Hauge, sat i fengsel frå 1804 til 1814 medan styresmaktene prøvde å samla inn og destruera alle skriftene hans. Dei prøvde så godt dei kunne å sløkka den elden han hadde tent. Det fungerte ei stund, men så tok det seg kraftig opp at utover 1800-talet, og mange av oss som lever som kristne i dag er det meir eller mindre pga Hans Nielsen Hauge sin brennande iver for Jesus, Guds rike og Guds ord. 

Slik som den rettferdige kjenner seg dregen mot det som er rettferdig, blir syndaren dregen mot synda, og han vil ha seg fråbedd at nokon påtalar det han held på med som synd og urett. Då blir han sint, og har han i tillegg makt, kan han, som me forstår, utøva stor skade. 

v.140. Guds ord har ein lang historie i verda, mange tusen år, og det har stått sin prøve. Det er blitt lutra og prøvd på alle tenkjelege og utenkjelege måtar, det er blitt forsøkt fjerna, det er blitt håna, nedvurdert, feiltolka, vridd på, problematisert, stilt spørsmål ved, trampa på, latterleggjort og fillerista. Men det står seg. Ikkje ein tøddel er blitt borte, og det kjem alltid attende til nye menneske med si livgjevande og skapande kraft. Og når det skjer, forstår folk at dette ordet er meir verd enn det reinaste gull, for det koplar dei til Gud, og formidlar håp, tru og evig liv. Det løftar samfunnet opp moralsk og økonomisk ved at det fjernar rus, vald og annan kriminalitet ut av folks liv. Det styrkjer og lækjer ekteskap, og det gjer heimane fredlege og varme, trygge og gode for barn å veksa opp i. Det visste forfatteren av Salme 119, og difor gler han seg så enormt over dette ordet frå Gud.  

Salme 119,133-136

   133 Gjer mine steg faste slik du har sagt,

          lat ingen urett få makt over meg!
          
    134 Fri meg frå dei som bruker vald,
          så vil eg halda dine påbod!
          
    135 Lat ditt andlet lysa over din tenar,
          lær meg dine forskrifter!
          
    136 Tårene strøymer frå auga mine
          på grunn av dei som ikkje held di lov.

Vers 133 er ei sterk bøn som alle kan og bør be. Livet er ei vandring, og målet er himmelen, og skal me nå fram må me følgja Jesus resolutt, og ikkje tillata urett å få makt over oss. Dei fleste trur dei har makta i eige liv. Men det er ein illusjon skapt av djevelen. For anten har han makta over oss, eller så er det Gud som rår, og Gud rår gjennom sine lover. For makt og lov høyrer saman, og Guds lover er rettferdige, og dersom me følgjer dei, kan ingen urett få makt over oss. Korleis svarar Gud på denne bøna? Ved å gje oss sin Ande. For han forvandlar oss frå å vera Guds fiendar til å bli hans beste vener, og frå å vera eigenrådige til å overgje kontrollen og herredømmet til Jesus. 

I vera 134 ber han om å sleppa å bli utsett for vald. Det er fair. Ingen har noko uttalt ønskje om å få juling. Og han lovar å bli enno meir skjerpa kristen om Gud vernar han mot slikt. For det er jo slik at folk som vert utsette for vald, lett kan bli sinte, hemngjerrige og hatefulle, kjensler som er menneskelege, men som representerer ein åndeleg fare for oss om me let dei prega liva våre over lang tid.

Vers 135 er igjen ei av desse nydelege bønene me finn så mange i denne salma. Og eg er sikker på at når du og eg ber om at Guds åsyn skal lysa over oss, førestiller eg meg at me får ei overtyding om at Gud smiler godt til oss, og eg veit at me vil erfara at hans godhug og lyse sinn strøymer inn i sjelene våre. Det er til dei grader livgjevande og ei uuttømeleg kjelde til glede. Og når me lever i ein atmosfære av Guds kjærleik, lærer me lett hans forskrifter. For som eg har sagt så mange gongar: Guds lover reflekterer hans kjærleik. Dei må jo gjera det når Jesus seier at summen av dei er både å elska Gud over alt, og nesten vår som oss sjølve. 

Vers 136 heng saman med 135. Når me blir fylte av Guds kjærleik, blir me overvelda av sorg over alle som ikkje held Guds lover. Kvifor det? Fordi lovene er gode, og når dei blir brotne, er det nokre som vert skada. Og dei som bryt boda utan å skjemmast og angra, er jo utanfor samfunnet med Gud og på veg mot evig fortaping og død. Det burde få ein kvar kristen til å sørga. Dei er jo våre medmenneske og i den forstand våre søsken. Du har lov å sørga over dei fortapte. Men sørg konstruktivt. Lat sorga føra deg til handling slik at du deler evangeliet om Jesus med dei. Då kan livsens under skje. Kvar gong.

Salme 119,129-132

 Underfulle er dine lovbod,

          difor tek eg vare på dei.
          
    130 Dine ord gjev lys når dei opnar seg,
          dei gjev uvitande skjøn.
          
    131 Med lengsel opnar eg munnen,
          for eg stundar etter dine bod.
          
    132 Vend deg til meg og ver meg nådig!
          Det er rett mot dei som elskar namnet ditt.

v. 129 Guds påbod er underfulle fordi dei kjem frå Gud, og fordi dei har ein forunderleg positiv effekt på den enkelte og på samfunnet der dei får lov å gjelda. 

v.130. Skal me ha nytte av Guds lover må dei opna seg for oss. I Lukas les me om Jesus som opna Skriftene for dei to disiplane hans som var på veg til Emmaus. Skal me oppleva at Skriftene opnar seg for oss, må me be Jesus om hjelp. Han gjev oss rett forståing, dvs lys. For å forstå Bibelen treng me ikkje høg IQ, me treng Jesus som læremeister. 

I v.131 bed salmisten om Guds hjelp slik at han kan få eit eigarforhold til boda hans. Når det skjer, går dei inn i ryggmargen på oss, og samvitet blir innstilt etter Guds bod og ikkje etter kva menneske vil. 

v.132. Gud vender seg til den som vender seg til han. Det er ein fast regel. Jakob skriv: "Hald dykk nær til Gud, så held han seg nær til dykk!" Det er ein ufatteleg lovnad. Kva godt kan ikkje skje når Gud held seg nær til oss? Då bevegar me oss inn i det mirakuløse. 

"La nåde gå for rett," er eit uttrykk me brukar i enkelte situasjonar. Men det passar ikkje på Guds nåde. For den er grunnlagt på rett. Jesus gav Guds lov alt denne lova krev av oss menneske. Difor er det rett av Gud å benåda alle som trur på Jesus. Det er eit uttrykk for kjærleik, ja, men også eit uttrykk for rettferd.  Dersom du ber vers 132 jamt og trutt, vil gode ting garantert skje i livet ditt.

Salme 119,124-128

 Vis miskunn mot din tenar,

lær meg dine forskrifter!

125Eg er din tenar, gjev meg skjøn

så eg kan kjenna dine lovbod!

126Det er tid for å gripa inn, Herre,

for dei har brote di lov.

127Difor elskar eg dine bod

meir enn gull, ja, skinande gull.

128Difor retter eg meg etter alle dine påbod,

eg hatar alle falske vegar.

v.124-125 . Me kan ikkje forstå Bibelen utan Den Heilage Ande. Hans oppgåve er å opna Skriftene for oss slik at me ser Gud, hans planar og hensikter i det me les og høyrer. Når det skjer, er det eit uttrykk for Guds miskunn. Miskunn betyr at Gud hjelper den hjelpelause, og innfor Guds ord er me hjelpelause. Anden må koma oss til unnsetning. 

Alle kan læra Guds lovbod utanåt. Men å kjenna dei er å kjenna Guds hjarta i dei. Det har me snakka om mange gonger: Guds lovbod reflekterer Guds godleik. Anden syner oss det. På den måten speglar me oss sjølve i Guds lover, og då forstår me at dersom noko som helst av det me held på med ikkje er motivert ut frå kjærleik til Gud og våre medmenneske, ja, då har me ikkje oppfylt ei einaste lov, sjølv om me ikkje har brote nokon av dei på eit ytre nivå. Gud vurderer oss nemleg etter våre indre kvalitetar. Han granskar hjarta, les me i Salme 15,1. 

v.126 er ei bøn om at Gud må gripa inn og stoppa dei som bryt hans lov. Det er ei god bøn, for folk som bryt Guds lover, vanærar Gud, og øydelegg folk og  fellesskap. Ei slik bøn kan du godt be. 

v.127-128 er ei personleg vedkjenning. Fordi Guds lover er eit uttrykk for Guds kjærleik, og fordi dei byggjer opp folk og samfunn, elskar salmisten dei som det finaste gull, og han bedyrer at han sjølv ikkje vil ha nokon annan standard for livet sitt enn den som kjem til uttrykk gjennom Guds lover.