fredag 29. september 2023

Salme 119, 137-140

 Du er rettferdig, Herre,

          dine lover er rette.
          
   
 138 Du gjev dine lovbod i rettferd
          og i din store truskap.
          
   
 139 Min brennande iver gjer ende på meg,
          for motstandarane mine har gløymt dine ord.
          
   
 140 Ditt ord er prøvd med eld,
          tenaren din elskar det.

Vers 137 er ein proklamasjon. At Herren er rettferdig og hans lover rette, betyr at det er Herren som definerer kva som er rett og rettferdig, og han kan ikkje overprøvast. 

V.138. Gud har gjeve lovene sine i sin store truskap. Dei er heilt og fullt tilpassa skaparverket. Universet er både fysisk og moralsk, og moralen i Guds lover er heilt og fullt i harmoni med det fysiske skaparverket. Det samsvarar heilt, noko som me tydeleg ser i Menneskerettsfråsegna, ånda og innhaldet i denne er i stor grad henta frå Guds openberring i Bibelen. Når denne fråsegna i artikkel 1 slår fast at alle menneske har same verdi, og at me er forplikta å handsama kvarandre som søsken, er dette ein direkte følgje av Bibelens bodskap om Gud som Far for alle, og om at kvinne, mann, fri eller træl, jøde eller greker, alle er skapt av Gud, elska med den same evige guddommelege kjærleiken

Og Gud endrar seg ikkje, hans program og prinsipp er dei same frå generasjon til generasjon, slik som naturlovene er stabile så og pålitelege at dei kan setjast opp med hjelp av matematiske likningar. Guds morallover er på same måten eit intellektuelt uttrykk for den moralske røyndomen slik han var også før lovene vart formulerte. Moralen kom ikkje med lovene, men faktisk omvendt. 

Gud er ikkje som muslimane sin Allah som kan overraska med å frigjera seg frå Koranen og bestemma nær sagt kva han vil. Vår Gud er ikkje sånn. Hans ord reflekterer hans evige vilje, og han har bunde seg til det som står i Bibelen. Han er Bibelens Gud, og Bibelen er Guds bok. 

v.139 skildrar det som hende med profetane, Johannes døyparen, Jesus, apostlane og tallaus engasjerte kristne i ettertid som t.d Savonarola i Italia og Johan Huss frå Bøhmen på 1400-talet, Haik Hovsepian frå Iran på 1990-talet, eller dei åtte for meg namnlause kristne som vart drepne i byen Du Village i delstaten Plateau i Nigeria for 14 dagar sidan. Dei vart gjort ende på fordi dei brann for Herren og hans ord, ord som vekte så stor irritasjon og harme hos motstandarane deira at det enda med drap. 

Også me i Noreg har vår martyrhistorie. Mannen som vekte Noreg både åndeleg og moralsk, Hans Nielsen Hauge, sat i fengsel frå 1804 til 1814 medan styresmaktene prøvde å samla inn og destruera alle skriftene hans. Dei prøvde så godt dei kunne å sløkka den elden han hadde tent. Det fungerte ei stund, men så tok det seg kraftig opp at utover 1800-talet, og mange av oss som lever som kristne i dag er det meir eller mindre pga Hans Nielsen Hauge sin brennande iver for Jesus, Guds rike og Guds ord. 

Slik som den rettferdige kjenner seg dregen mot det som er rettferdig, blir syndaren dregen mot synda, og han vil ha seg fråbedd at nokon påtalar det han held på med som synd og urett. Då blir han sint, og har han i tillegg makt, kan han, som me forstår, utøva stor skade. 

v.140. Guds ord har ein lang historie i verda, mange tusen år, og det har stått sin prøve. Det er blitt lutra og prøvd på alle tenkjelege og utenkjelege måtar, det er blitt forsøkt fjerna, det er blitt håna, nedvurdert, feiltolka, vridd på, problematisert, stilt spørsmål ved, trampa på, latterleggjort og fillerista. Men det står seg. Ikkje ein tøddel er blitt borte, og det kjem alltid attende til nye menneske med si livgjevande og skapande kraft. Og når det skjer, forstår folk at dette ordet er meir verd enn det reinaste gull, for det koplar dei til Gud, og formidlar håp, tru og evig liv. Det løftar samfunnet opp moralsk og økonomisk ved at det fjernar rus, vald og annan kriminalitet ut av folks liv. Det styrkjer og lækjer ekteskap, og det gjer heimane fredlege og varme, trygge og gode for barn å veksa opp i. Det visste forfatteren av Salme 119, og difor gler han seg så enormt over dette ordet frå Gud.  


mandag 11. september 2023

Salme 119,133-136

   133 Gjer mine steg faste slik du har sagt,

          lat ingen urett få makt over meg!
          
   
 134 Fri meg frå dei som bruker vald,
          så vil eg halda dine påbod!
          
   
 135 Lat ditt andlet lysa over din tenar,
          lær meg dine forskrifter!
          
   
 136 Tårene strøymer frå auga mine
          på grunn av dei som ikkje held di lov.

Vers 133 er ei sterk bøn som alle kan og bør be. Livet er ei vandring, og målet er himmelen, og skal me nå fram må me følgja Jesus resolutt, og ikkje tillata urett å få makt over oss. Dei fleste trur dei har makta i eige liv. Men det er ein illusjon skapt av djevelen. For anten har han makta over oss, eller så er det Gud som rår, og Gud rår gjennom sine lover. For makt og lov høyrer saman, og Guds lover er rettferdige, og dersom me følgjer dei, kan ingen urett få makt over oss. Korleis svarar Gud på denne bøna? Ved å gje oss sin Ande. For han forvandlar oss frå å vera Guds fiendar til å bli hans beste vener, og frå å vera eigenrådige til å overgje kontrollen og herredømmet til Jesus. 

I vera 134 ber han om å sleppa å bli utsett for vald. Det er fair. Ingen har noko uttalt ønskje om å få juling. Og han lovar å bli enno meir skjerpa kristen om Gud vernar han mot slikt. For det er jo slik at folk som vert utsette for vald, lett kan bli sinte, hemngjerrige og hatefulle, kjensler som er menneskelege, men som representerer ein åndeleg fare for oss om me let dei prega liva våre over lang tid.

Vers 135 er igjen ei av desse nydelege bønene me finn så mange i denne salma. Og eg er sikker på at når du og eg ber om at Guds åsyn skal lysa over oss, førestiller eg meg at me får ei overtyding om at Gud smiler godt til oss, og eg veit at me vil erfara at hans godhug og lyse sinn strøymer inn i sjelene våre. Det er til dei grader livgjevande og ei uuttømeleg kjelde til glede. Og når me lever i ein atmosfære av Guds kjærleik, lærer me lett hans forskrifter. For som eg har sagt så mange gongar: Guds lover reflekterer hans kjærleik. Dei må jo gjera det når Jesus seier at summen av dei er både å elska Gud over alt, og nesten vår som oss sjølve. 

Vers 136 heng saman med 135. Når me blir fylte av Guds kjærleik, blir me overvelda av sorg over alle som ikkje held Guds lover. Kvifor det? Fordi lovene er gode, og når dei blir brotne, er det nokre som vert skada. Og dei som bryt boda utan å skjemmast og angra, er jo utanfor samfunnet med Gud og på veg mot evig fortaping og død. Det burde få ein kvar kristen til å sørga. Dei er jo våre medmenneske og i den forstand våre søsken. Du har lov å sørga over dei fortapte. Men sørg konstruktivt. Lat sorga føra deg til handling slik at du deler evangeliet om Jesus med dei. Då kan livsens under skje. Kvar gong.