Salme 15

Denne salma vart opprinneleg truleg nytta i liturgisk samanheng når pilgrimane tre gongar om året kom til Jerusalem for å besøka templet for å vera Gud nær. Det var ei tid for sjølvransaking før dei steig inn for Guds åsyn. Dei var medvitne om at det å vera fysisk i templet ikkje var eitt og det same som ha samfunn med Gud, for dette samfunnet føregår i hjarto våre. Difor hadde, og har, teksten ein langt vidare bruk. Det handlar om dagleg å granska liva sine og prøva dei på Guds ord. Calvin kommenterer salma slik: "Meininga med dette læreavsnittet er å framheva at berre dei menneske har tilgang til Gud som vil tena han og leva heilage liv."

v. 1 startar med eit viktig spørsmål. Kven kan gjesta Guds telt, kven får bu på hans heilage fjell? Omsett til nytestamentleg språk: Kven blir teken imot av Gud, og kven kan ha samfunn med Han? Kva type menneske får dette privilegiet?

Guds telt er Guds tempel, der Gud bur.
Guds heilage fjell er Sion, der templet sto.

v.2 Det er dei som gjer rett og er heile i si ferd. Folk som driv med urett og ikkje lever transparent, kan ikkje ha samfunn med Gud. Å vera heil i si ferd tyder at ein er den same om ein er for seg sjølv som når ein er saman med andre, at ein er tru mot Gud både i stort og smått, og at livet toler ettersyn av Gud og menneske.

Mange lever doble liv og driv med ting i det skjulte som ikkje står sin prøve i dagslyset. Det hindrar dei i å vera sanne kristne. Dei kan vera kristne på utside, men ikkje i røynda. Kristne i munnen, men ikkje i hjarta. Det er slike menneske Jesus kallar hyklarar.

Uærlege menneske kan ikkje ha samfunn med Gud. Han toler ikkje lygn. Alt slikt må på bordet om ein skal ha med Gud å gjera.

v.3 Sladder er ein vanleg aktivitet. Folk tek ikkje så tungt på dette. Men det gjer Gud, ja, så pass at han lukkar porten for folk som driv på med det.

Den som gjennom sladder eller på anna vis påfører nesten sin skade på rykte, kropp eller sjel, er ein drapsperson. Det er ingen prinispiell ulikskap mellom drap og skadeverk. Den som har utøvd slike ting må innrømma vondskapen sin for å få innpass hos Gud. Likeeins den som har vanæra nesten sin og brakt han i eit dårleg lys. Karakterdrap er drap i Guds augo.

v.4 er vanskeleg. Skal me som truande menneske vanvørda nokon? Ikkje i den forstand at me nedskriv menneskeverdet deira, men det at nokon snur ryggen til Gud, trakkar på ryktet hans og ikkje bryr seg om ordet hans, kallar ikkje på vår respekt, snarare tvert om. Kvifor vert eit menneske vraka av Gud? Fordi det sjølv har vraka Gud.

Men derimot ærar den gudfryktige alle som ottast Herren, dvs dei som framhevar Gud, hans vesen og verk. Dei får respekt frå den truande.

Vidare: den får vera med Herren som står fast på si overgjeving sjølv om det skulle kosta ein dyrt å gjera det, ja, om det skulle kosta livet. Skaren av martyrar er stor.

Dette tilsvarar dei menneska som i likninga om dei fire jordsmonna representerer den gode jord, dei som held fast ved Guds ord i eit vakkert og godt hjarta uansett kva som skjer rundt dei og med dei.

Det er inkompatibelt å leva med Gud og ta renter for private utlån. Det er ein veldig konkret og grei ting å forhalda seg til skulle ein tru. Likevel skal ein gjerne låna ut til folk som treng det, ja, faktisk utan å forventa å få tilbake, seier Jesus. Det er kristen utlånspraksis.

Og til slutt: Ingen kan vera kristen og vitne mot sin neste for pengar. Det seier seg sjølv og treng ingen vidare kommentar.

Å leva etter det som her står skrive er, for å sitera Jesus, å byggja livet på fjellgrunn. Ein skal ikkje rikkast i liv, død eller den dagen domen kjem.